دست یاری برای مالکیت معنوی خانه‌های تاریخی
تاریخ انتشار: ۲۲ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۴۴۳۰۱
خانه‌های تاریخی قسمتی از معماری تمدن این مرزوبوم هستند. خانه‌هایی که تعلق آن‌ها منحصر به یک فرد، نهاد دولتی و حتی یک نسل نیست. بلکه متعلق به‌کل بشریت است که به‌عنوان میراثی از پیشینیان، باید به دست آیندگان برسد.
به گزارش خبرنگار ایمنا، خانه‌های تاریخی همچون تابلوهای نقاشی هستند که روح زندگی گذشتگان را به نمایش می‌گذارند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بااین‌حال حفظ و احیا چنین اماکن ارزشمندی به توجه بیشتری از جانب مردم و مسئولین شهری نیازمند است. بناهایی که در صورت فقدان رسیدگی به خرابه‌های خالی از سکنه تبدیل خواهند شد و بخشی از میراث تاریخ شفاهی این سرزمین را با خود دفن خواهند کرد.
در این راستا با محمدعلی ایزدخواستی، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان به گفت و گو نشستیم تا چالش‌های موجود در این عرصه به طور شفاف بیان شود.
ایمنا: متولی خانه‌های تاریخی کیست؟ مسئله به مردم بازمی‌گردد یا دولت؟
ایزدخواستی: مهم‌ترین مسئله‌ای که در مورد مالکیت خانه‌های تاریخی مطرح است، تعلق این خانه‌ها است. آیا صرفاً کسی که مالک سند ثبتی خانه است، متولی پاسخگویی امور خانه محسوب می‌شود؟ بسیاری از این خانه‌های تاریخی به افراد زیادی ارث رسیده است و به‌طور مثال ۱۰۰ نفر مالک یک‌خانه محسوب می‌شوند. افرادی که شاید هرگز یکدیگر را ندیده‌اند، اما در بخشی از ارث این خانه سهیم می‌شوند. سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا چنین مالکانی می‌توانند در این حوزه تصمیم‌گیری کنند؟ طبیعی است که در این شرایط هیچ تصمیمی گرفته نمی‌شود. بسیاری از خانه تاریخی امروزه خالی از سکنه شده و چون کاربری برای آن‌ها تعریف‌نشده به مخروبه‌ها تبدیل‌شده‌اند. زمانی که یک بنا، خالی از سکنه شود به مرور از بین رفته و نابود می‌شود. پس صرف مالکیت مادی همه‌چیز را حل نمی‌کند. در اینجا باید بحث مالکیت معنوی بررسی شود و به مبنایی برای مطالبه گری در مورد خانه تاریخی بدل شود.
ایمنا: دلیل این عدم رسیدگی از جانب مردم و مسئولین چیست؟
ایزدخواستی: وقتی به مالکان مراجعه می‌کنیم که چرا از این خانه‌ها به‌عنوان بنایی ارزشمند و نفیس محافظت نمی‌شود، با اعتراض‌های مختلفی مواجه می‌شویم. مشکل آن‌ها این است که چرا میراث فرهنگی به ما اجازه تخریب و استفاده از زمین را نمی‌دهد؟ از طرفی اگر بنایی ارزشمند است، پس چرا میراث فرهنگی خانه را از ما نمی‌خرد؟ بااین‌حال میدانیم که میراث فرهنگی هیچ‌وقت چنین توان مالی برای تملک و احیای همه این خانه‌ها نخواهد داشت. آیا باوجوداین بن‌بست باید متوقف شویم؟ قطعاً همه قصه نباید به یک‌نهاد دولتی یا شخصی که مالک مادی خانه است، محدود شود.
خانه‌های تاریخی به‌عنوان قسمتی از تمدن این مرزوبوم واجد ارزش هستند. یعنی این اثر در قسمتی از تاریخ قرارگرفته که صاحب ارزش شده است. حالا مگر تاریخ متعلق به صاحب‌خانه است؟ مالک تاریخ، کل بشریت هستند. حتی بیشتر از اینکه به ما اختصاص داشته باشد، به نسل آینده اختصاص دارد و باید پاسخگوی نسل‌های آینده باشیم. پس اگر شخصی مالک مادی خانه است، نباید تمام حیات خانه را معطوف به خواست خود کند. اینجاست که مسئله مالکیت معنوی خانه مطرح می‌شود و باید به رسمیت شناخته شود. این مالکیت به همه انسان‌ها تعلق دارد. به هر فردی که در این شهر زندگی می‌کند و نسلی که در آینده می‌آیند. حتی بسیاری از خانه‌ها را می‌توان به‌عنوان قسمتی از میراث بشری حساب آورد. همان‌طور که سازمان یونسکو یک سری از آثار معماری را ثبت جهانی می‌کند و با این کار، آن‌ها را قسمتی از میراث بشری به‌حساب می‌آورد. اینجاست که باید نوع مواجه ما با مالکیت تغییر کند و از آن بن‌بستی که بیان شد، خارج شویم.
ایمنا: راه‌حل این موضوع چیست؟
ایزدخواستی: نتیجه بحث این است که مالک یک بنای تاریخی در اصل امانت‌دار تاریخ است که باید این میراث را از گذشته تحویل گرفته و به آینده تحویل دهد. همچنین هیچ‌گونه خدشه‌ای هم به این بنا وارد نشود و اگر خدشه‌ای هم در طول تاریخ واردشده، رفع کند. حالا آیا این مالکی که سند در اختیار او است صلاحیت امانت‌داری دارد؟ اینجاست که باید قانون ورود پیدا کند. اگر آن فرد توانایی حفاظت و مرمت دارد، یقیناً صاحب صلاحیت وامانت دار فرهنگی است و ازنظر معنوی هم این فرد باید در جامعه تجلیل شده و به‌عنوان یک انسان ارزشی محسوب شود. اما اگر نتوانست حفاظت کند، قانون باید ورود پیدا کند و خانه را در اختیار شخص توانمند در این حوزه قرار دهد.
ایمنا: یعنی فروش خانه‌های تاریخی؟
ایزدخواستی: اینجا بحث ارزش مادی بنا مطرح می‌شود. مسئله‌ای که صاحب بنا می‌گوید من تمایل به فروش دارم اما شخصی نیست که از من بخرد. به طور قطع این خانه باید به‌گونه‌ای ارزش‌گذاری اقتصادی شود که امکان حضور خریدار فراهم شود. زمانی که مالکان، خانه‌هایی را که در معرض تخریب کامل هستند، همچون یک زمین آماده ساخت که ارزش تراکم ملکی دارد و ازنظر اقتصادی می‌تواند بسیار درآمدزا باشد، قیمت‌گذاری می‌کنند، طبیعی است که این خانه به فروش نمی‌رسد. پس درعین‌حال که ارزش معنوی ملک بسیار بالا است، ارزش مادی آن را طراز معامله باید مشخص کند. معامله نباید به نقطه‌ای برسدکه هیچ خریداری نباشد بلکه باید قیمت به نحوی پایین بیاید که مزایده بر روی خانه برگزار شود و خریدار پیدا شود. وقتی آن خریدار صاحب صلاحیت به میدان آمد، یک مهلت قانونی دریافت می‌کند که خانه را دقیقه بر اساس اصول و ضوابط قانون که متولی آن سازمان میراث فرهنگی است، مرمت کند.
در این شرایط مالکیت خانه از کسی که توان و صلاحیت حفاظت از آن را ندارد به شخص صاحب صلاحیت منتقل می‌شود. اینجاست که نقش قانون و مجریان آن معلوم می‌شود. ما در این حوزه کمبود قانون نداریم، بلکه ضمانت اجرایی قانون است که باید ساری و جاری شود. به این صورت خانه‌های تاریخی وارد عرصه حیات شده و از این وضعیت خمودی خارج می‌شوند. فراموش نکنیم رونق خانه‌های تاریخی در آینده‌ای نه‌چندان دور با توجه به رشد فرهنگ و آگاهی انسان‌ها نسبت به پیشینه تاریخی‌شان در پیش است. پس باید از کاتالیزورهایی استفاده کنیم که این درک و بلوغ فرهنگ را خیلی زودتر محیا کند و جلوی تخریب بسیاری از این آثار گرفته شود. انسان‌های فرهنگی بسیاری را می‌شناسم که تمایل به حفاظت از این خانه‌ها را دارند اما توان قیمت بی‌حساب مالکان را ندارند درصورتیکه مبنا قیمت مبتنی بر حفاظت ملک مطرح شود، می‌توانند خانه را تهیه و مرمت و حفاظت کنند.
ایمنا: در حوزه بهره‌برداری از بنا راه‌حل چیست؟
ایزدخواستی: این حوزه هم حائز اهمیت است که آیا مالک بنای تاریخی، بهره‌بردار بی‌قیدوشرط بنا است؟ یقیناً این‌طور نیست. چون بنا واجد ارزش است و همان‌طور که عرض کردم به تمدن این سرزمین، انسان‌ها و حق معنوی آن‌ها ارتباط دارد. درنتیجه باید بهترین بهره‌برداری را داشته باشیم. مالکینی که بنا را مورد مرمت قرار می‌دهند، باید بتوانند بهترین بهره‌برداری را داشته و چه‌بسا مسئله انتفاع عمومی هم در نظر گرفته شود. یعنی مردم بتوانند از آن بنا بازدید کرده و در قالب کاربری‌های گردشگری، قالب موزه و کارکردهای فرهنگی هم قرار گیرد. همین‌طور خانه‌های تاریخی که مورداستفاده سکونتگاهی هم قرار می‌گیرد؛ یعنی مالک بهره‌برداری خوبی است که در عین حفاظت، به‌عنوان یک سکونت‌گاه هم از بنا استفاده می‌کند، باید این حق را قائل شویم که در زمان‌هایی حتی سالی یک‌بار هم که شده، امکان بازید برای نخبگان و عموم جامعه از این خانه فراهم شود درواقع حق معنوی خانه تاریخی برای عموم مردم است. یقیناً مالکی هم که بهره‌بردار خوبی از بنا هست و به‌خوبی بنا را حفاظت می‌کند، باید در جامعه تجلیل شود و ازنظر معنوی موردحمایت قرار بگیرد. چراکه اگر این فرهنگ شکل گیرد، مالک بنای تاریخی به انسان فرهیخته جامعه تبدیل می‌شود.
ایمنا: سایر ابعاد این موضوع به چه صورت برطرف خواهد شد؟
ایزدخواستی: برای اینکه این خانه‌های تاریخی در چرخه حیات قرار گیرد، از ظرفیت‌های خیریه‌ها و نهادهای اجتماعی هم می‌توان استفاده کرد. خانه‌های تاریخی داریم که سال‌ها است به‌عنوان حسینیه و تکیه از آن‌ها استفاده می‌شود. حتی خانه‌هایی در همین اصفهان داریم که قرن‌ها است به‌عنوان حسینیه مورداستفاده قرار می‌گیرد مثل خانه بنکدار و خانه زرگرباشی که مردم هم بسیار استقبال می‌کنند. بعضاً در دهه اول ماه محرم برای ورود به مراسم باید یک ساعت در صف منتظر ماند و این نشانه رونق این خانه‌هاست که با معنویت دو چندان شده است. این فرهنگ باید در بین خیرین به وجود آید که خانه‌های تاریخی که عرصه و عیان فراوانی دارند، می‌تواند مرمت‌شده و به یک‌نهاد فرهنگی و مذهبی ارزشمند تبدیل شوند. اینجا باز نقش نخبگان در جهت‌دهی خیرین می‌تواند بسیار پررنگ باشد. چنین فعالیت‌هایی است که باعث حفاظت خانه تاریخی می‌شود و باید در این راستا از حداکثر ظرفیتمان استفاده کنیم که به بهترین مالکیت بناهای تاریخی دست‌یابیم.
نکته بعدی در مورد دستگاه‌های متولی این حوزه خاصه وزارت میراث فرهنگی است که باید برنامه‌های درستی برای بهره برداری بهینه خانه‌ها داشته باشد. طبیعی است که هیچ‌کس انتظار ندارد میراث فرهنگی توان مالی تملک و احیا این خانه‌ها را داشته باشد. از طرفی میراث فرهنگی آن‌قدر با مسائل مهمی در حوزه بناهای عمومی مواجه است که در حوزه بناهای خصوصی صرفاً باید سیاست‌گذار و جاری‌کننده سیاست و قوانین حفاظت از این بناها باشد.
نکته بعدی مربوط به سرمایه‌گذاران این حوزه است. باید شبکه‌ای از سرمایه‌داران و سرمایه‌گذاران تشکیل‌شده و به سمت حوزه خانه‌های تاریخی سوق داده شوند. کار تسهیل گری کاری است که هم جریان‌های مردم‌نهاد باید ورود پیدا کنند و هم‌نهادهای دولتی. حوزه‌های مردم نهادی که علاقه‌مند به میراث فرهنگی هستند، صرفاً نقد می‌کنند. درحالی‌که چقدر ارزشمند است که این حوزه‌ها وارد عمل شوند، سرمایه‌گذاران را به سمت این خانه‌ها سوق داده و از ظرفیت‌های قانونی دولتی هم برای تحقق این اتفاق استفاده کنند.
در این حوزه مسائلی وجود دارد که تنها به جاری‌سازی قانون یا سیاست‌گذاری درست را نیاز دارد. نه اینکه الزاماً به بودجه نیاز داشته باشد. مثلاً در ارتباط با خانه‌هایی که به تعدد وراث رسیده است، بخش قانونی باید تعیین و تکلیف کند. این‌ها را یکپارچه کرده و به متولی گری این‌ها، این خانه را در اختیار سرمایه‌گذار قرار دهد و سهم وراث را قسمت کند.
ایمنا: با خانه‌هایی که تحت مالکیت دولت است، چطور برخورد می‌شود؟
ایزدخواستی: در ارتباط با چنین خانه‌هایی، اول اینکه تعداد این‌ها کم نیست و بعد هم وضعیت مطلوبی ندارند. اگر در حوزه مالکیت خصوصی با حساسیت صحبت می‌کنیم، در مورد مالکیت دولتی یقیناً تعیین و تکلیفش باید راحت‌تر باشد. پیشنهاد من این است که سامانه‌ای در سطح کشور به متولی‌گری دستگاهی مثل میراث فرهنگی به وجود آید که در این سامانه تمام املاک و خانه‌های دولتی به‌طور شفاف و عمومی ارائه و وضعیت مرمت آن‌ها بیان شود. به این صورت است که اگر یک‌خانه تاریخی در تملک دولت است و وضعیت مطلوبی هم ندارد، تعیین تکلیف شده و به بخش خصوصی واگذار شود. این درحالی است که بسیاری از این خانه‌ها مشکل واگذاری در چرخه بخش خصوصی دارند. پس قانون‌گذار باید برای این دسته از خانه تعیین تکلیف کند و اگر هم وجود دارد، ساری و جاری شود. این خانه‌ها باید خیلی شفاف به جامعه معرفی شود. چراکه به فرهنگ و مردم جامعه اختصاص دارد و مالکیت معنوی آن برای همه انسان‌های فعلی و نسل آینده است. پس در درجه اول باید قانون از سمت دولت بر خود بخش دولتی اعمال شود و این خانه‌ها را احیا کند.
کد خبر 679457منبع: ایمنا
کلیدواژه: خانه هاي تاريخي اصفهان مرمت و بازسازی خانه های تاریخی معماری خانه های تاریخی اصفهان تخریب خانه های تاریخی اصفهان معماري خانه هاي تاريخي مرمت خانه هاي تاريخي اصفهان خانه های تاریخی خمینی شهر خانه های تاریخی لرستان خانه هاي تاريخي تهران خانه های تاریخی تبریز زیباترین خانه های تاریخی ميراث فرهنگي شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق خانه های تاریخی خانه ها مالکیت معنوی میراث فرهنگی خانه هایی خانه تاریخی بهره برداری خانه ها انسان ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۴۴۳۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تحویل ۹ شیء تاریخی به میراث فرهنگی هرمزگان
سپهر زارعی معاون میراث فرهنگی هرمزگان گفت: یک دستدار میراث فرهنگی ۹ شئ تاریخی به دست آمده در شهرستان حاجی آباد را به اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تحویل داد.
وی افزود: این اشیاء شامل سکه، انگشتر و مهر متعلق به دوره ساسانی، صفویه و قاجاریه است.
معاون میراث فرهنگی هرمزگان گفت: اشیاء پس از بررسی نهایی به موزه مردم شناسی خلیج فارس بندرعباس تحویل داده می‌شود.
باشگاه خبرنگاران جوان هرمزگان بندرعباس
بازداشت مروج کودکهمسری برای تبلیغ آرایشگاه زنانه در اینستاگرام